เชื่อว่าเจ้าของน้องหมาหลายคน คงเคยมีประสบการณ์หรืออาจเคยได้ยินเรื่องโรคไตวายเรื้อรังในสุนัขกันมาบ้าง ซึ่งโรคไตวายไม่ได้เกิดขึ้นฉับพลัน แต่จะมีระยะเวลาในการพัฒนาของโรค หากเจ้าของสังเกตได้ทัน ก็สามารถช่วยเหลือน้องหมาไม่ให้เกิดความเจ็บป่วยรุนแรง หรืออวัยวะภายในเสียหายไปมากจนเกินเยียวยา เพราะสุนัขบางตัวอาจใช้ระยะเวลา 2 – 3 เดือน บางตัวก็ใช้เวลาเป็นปี กว่าที่ไตจะเกิดความเสียหายรุนแรง แต่มักจะมีเจ้าของสุนัขจำนวนไม่น้อย ที่ไม่ทันได้สังเกตอาการ เพราะในระยะแรก ๆ สุนัขที่เป็นโรคไต จะไม่แสดงอาการผิดปกติใด ๆ ให้เห็น ทำให้กว่าที่เจ้าของจะรู้ ต่อเมื่อสุนัขมีอาการหนักแล้ว ดังนั้น การสังเกตอาการสุนัขอยู่เสมอ จึงเป็นสิ่งสำคัญมาก ๆ ซึ่งต่อไปนี้ คืออาการของสุนัขป่วยโรคไตวายเรื้อรัง ที่เจ้าของจะต้องระวังเป็นพิเศษ
1. อาเจียน เบื่ออาหาร
อาการที่พบได้บ่อยในสุนัขป่วยโรคไตวายเรื้อรัง คือ เบื่ออาหาร อาเจียน ซึม ไม่ร่าเริง และน้ำหนักลดลงผิดปกติ เนื่องจากร่างกายมีการสะสมของเสียในปริมาณมาก โดยเฉพาะ ของเสียที่เกิดจากจากไนโตรเจน สารจำพวก Uremic toxin ในกระแสเลือด เพราะไตสุนัขไม่สามารถขับของเสียได้ตามปกติ ทำให้ของเสียไปกระตุ้นสารเคมีในสมองส่วนของ Medulla oblongata จนเกิดอาการคลื่นไส้ และอาเจียนของเสียออกมา สำหรับน้องหมาเบื่ออาหาร กินอาหารไม่ค่อยได้ หรือไม่กินอาหารเลย อาจอาเจียนออกมาเป็นน้ำย่อย หรือมีน้ำดี ลักษณะเป็นของเหลวสีเหลืองปนเขียวปะปนออกมาด้วย แต่สุนัขบางตัวอาจมี Gastin ในกระแสเลือดสูง ซึ่งเกิดจากไตวาย ทำให้มีการหลั่งกรดในกระเพาะอาหารมากเกินไป และเกิดแผลในกระเพาะอาหาร มีการอักเสบและแผลหลุม อาจอาเจียนออกมาเป็นเลือด หรือเป็นของเหลวสีดำคล้ำได้ หากน้องหมาอาเจียนบ่อย ๆ จะส่งผลให้ร่างกายเข้าสู่ภาวะขาดน้ำและเกลือแร่ ดังนั้น หากน้องหมาอาเจียนมากกว่า 3 ครั้ง ควรรีบพาไปหาสัตวแพทย์ทันที
2. กินน้ำเยอะ และ ปัสสาวะมากกว่าปกติ
หากน้องหมากินน้ำเยอะ และปัสสาวะมากผิดปกติ เสี่ยงต่อการเกิด ภาวะขาดน้ำ ในสุนัขป่วยโรคไตวายเรื้อรัง เกิดจากการที่น้ำในร่างกายไม่สมดุล ระหว่างการรับน้ำเข้าสู่ร่างกาย และการขับน้ำออกจากร่างกาย โดยส่วนนี้เกี่ยวกับการไหลผ่านของน้ำที่หน่วยไตน้องหมา ไม่สามารถดูดน้ำกลับคืนได้ตามปกติ ทำให้มีการผลิตปัสสาวะออกมามาก และเมื่อน้องหมาปัสสาวะออกมาก ก็จะพยายามกินน้ำมากขึ้น เพื่อเข้าไปทดแทน แต่น้องหมาที่ไม่สามารถกินน้ำได้มากพอตามที่ร่างกายสูญเสียไป เสี่ยงต่อการเกิดภาวะขาดน้ำได้เช่นเดียวกับสุนัขที่อาเจียนบ่อย ๆ ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำและเกลือแร่ ส่งผลอันตรายต่อสุขภาพน้องหมา
สามารถทดสอบภาวะขาดน้ำของสุนัขได้ง่าย ๆ โดยการดึงผิวหนังน้องหมาขึ้น หากผิวหนังคืนตัวช้า หรือไม่สามารถเด้งกลับคืนสภาพปกติได้ทันที แสดงว่าสุนัขมีภาวะขาดน้ำ ต้องได้รับการดูแลอย่างถูกวิธีและเร่งด่วน ภายใน 24 ชั่วโมง
3. ความดันโลหิตสูง
เมื่อการทำงานของไตเสื่อมลง จะส่งผลให้ความดันโลหิตสูงขึ้น เป็นอีกอาการที่พบในสุนัขโรคไต และยิ่งกระตุ้นอาการของโรคไตวายให้รุนแรงขึ้น เพราะไปเพิ่มแรงดันในเลือดฝอยของเนื้อไต มีหน้าที่กรองปัสสาวะ จนเลือดฝอยในเนื้อไตถูกทำลายมากขึ้น และยังเป็นสาเหตุทำให้เกิด ภาวะโปรตีนในกระแสเลือดต่ำ อีกด้วย เสี่ยงต่อการเกิดภาวะชักหรือตาบอดได้
4. อาการชัก
หากสุนัขที่บ้านมีอาการซึมเศร้า ไม่ร่าเริง เหม่อลอย ไม่ยอมนอน ทรงตัวไม่ได้ เดินเซผิดปกติ กล้ามเนื้อสั่นเกร็ง กล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือมีอาการชัก เกิดจากการที่มีของเสียสะสมในกระแสเลือดสูง และมีภาวะ Uremia ทำให้เกิด Metabolic Encephalopathy ส่งผลต่อระบบประสาทและสมอง จนทำให้มีพฤติกรรมดังกล่าว หากอาการโรครุนแรง ก็ยิ่งส่งผลต่อความถี่ของอาการชัก
5. ภาวะโลหิตจาง
สุนัขป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะท้าย ๆ มักจะมี ภาวะโลหิตจาง ตามมาด้วย โดยปกติแล้ว ไตส่วนนอกจะทำนห้าที่ในการผลิตฮอร์โมน Erythropoietin สำหรับสร้างเม็ดเลือดแดง แต่เมื่อมีอาการไตวาย ทำให้ระบบการทำงานของไตเสื่อม จนไม่สามารถผลิตฮอร์โมนตัวนี้ได้มากพอที่ร่างกายต้องการ จึงทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง ส่งผลให้สุนัขอ่อนแรง เหนื่อยง่าย ไม่ร่าเริง เหงือกซีด นอกจากนี้ ภาวะโลหิตจาง อาจเกิดจากที่ร่างกายสุนัขขาดธาตุเหล็ก เนื่องจากมีการสูญเสียเลือด เพราะมีแผลหลุมในกระเพาะอาหาร
สามารถสังเกตอาการได้จาก สุนัขอาเจียนเป็นเลือด หรืออุจจาระมีสีดำสนิท หรืออุจจาระมีเลือดปน เจ้าของควรรีบพาสุนัขไปตรวจเลือด เพื่อดูค่าเปอร์เซนต์ฮีโมโกลบิน เม็ดเลือดแดงของน้องหมาแสนรัก หากค่าเลือดแดงต่ำกว่าปกติ แสดงว่าสุนัขมีภาวะโลหิตจาง ต้องรีบปรึกษาสัตวแพทย์เพื่อทำการรักษาอย่างถูกต้อง